مدت زمان مطالعه: 9 دقیقه

سایه‌ای خاموش و تاریک وجود دارد که می‌تواند بی‌صدا و آرام‌آرام سلامت جسم شما را به مخاطره بیندازد. این تهدید نه یک بیماری مسری است و نه عاملی بیرونی بلکه چیزی است که شاید هر روز در آینه می‌بینیم: اضافه‌وزن بدن. در نگاه اول، اضافه‌وزن ممکن است صرفا به ظاهر و تناسب اندام مربوط باشد اما حقیقتی تکان‌دهنده در پس آن نهفته است. این مهمان ناخوانده می‌تواند درهای سلول‌های بدن را به‌سوی بیماری‌ای باز کند که بسیاری از ما از آن می‌ترسیم یعنی سرطان. سال‌هاست دانشمندان در تلاش برای رمزگشایی از پیچیدگی‌های سرطان هستند و در این مسیر به موضوعی نگران‌کننده یعنی ارتباط چاقی و سرطان رسیده‌اند. واقعیت این است که کیلوگرم‌های اضافی، می‌توانند سوخت پنهانی برای رشد و گسترش سلول‌های سرطانی فراهم کنند. در ادامه این مقاله، همراه ما باشید تا پرده از این رابطه‌ خطرناک برداریم و ببینیم چگونه چاقی می‌تواند به یک عامل تهدیدکننده برای سلامتی تبدیل شود.

ارتباط چاقی و سرطان چگونه ایجاد می‌شود؟

آیا واقعا آیا چاقی باعث سرطان می‌شود؟ پاسخ کوتاه این است: بله، می‌تواند. اما چگونه؟

چاقی تنها به افزایش وزن محدود نمی‌شود بلکه زنگ خطری جدی برای سلامتی است که در سطح سلولی می‌تواند زمینه‌ساز بیماری‌هایی خطرناک مانند سرطان باشد. در ادامه به بررسی مهم‌ترین مکانیسم‌هایی می‌پردازیم که ارتباط چاقی و سرطان را روشن‌تر می‌کنند.

1- التهاب مزمن؛ زمینه‌ساز خطر پنهان

در افراد چاق به‌ویژه آن‌هایی که چربی شکمی زیادی دارند، سلول‌های چربی مواد التهابی ترشح می‌کنند. این التهاب مزمن، محیطی مناسب برای آسیب به DNA و رشد سلول‌های سرطانی فراهم می‌کند. برای مثال:

• بیماری ریفلاکس معده که با التهاب مزمن همراه است، با سرطان مری مرتبط شناخته شده.
• سنگ کیسه صفرا که در افراد چاق شایع‌تر است، خطر ابتلا به سرطان کیسه صفرا را افزایش می‌دهد.

2- هورمون‌هایی که تعادل را به‌هم می‌زنند

چاقی باعث افزایش ترشح هورمون‌هایی مانند استروژن، انسولین و IGF-1 می‌شود. این هورمون‌ها به‌طور مستقیم در رشد و تقسیم بی‌رویه سلول‌ها نقش دارند. برای نمونه:

• استروژن بالا: خطر ابتلا به سرطان‌های پستان، آندومتر و تخمدان را افزایش می‌دهد.
• انسولین و IGF-1 بالا: با سرطان‌های روده بزرگ، کلیه، پروستات و آندومتر مرتبط‌اند.

3- ضعف عملکرد سیستم ایمنی

در بدن افراد چاق، سیستم ایمنی به‌خوبی عمل نمی‌کند. این ضعف باعث می‌شود که بدن در شناسایی و نابودی سلول‌های سرطانی ناتوان شود و آن‌ها بتوانند رشد کنند و گسترش یابند.

4- شرایط اکسیژن پایین در سلول‌ها

چربی اضافی اطراف بافت‌ها، بر اکسیژن‌رسانی فشار وارد می‌کند و شرایطی به نام هیپوکسی (کم‌اکسیژنی) به‌وجود می‌آید. این محیط کم‌اکسیژن، سلول‌ها را مستعد سرطانی شدن می‌کند.

5- چربی احشایی؛ متهم اصلی پشت پرده

آنچه متخصصان به آن بیشتر اشاره می‌کنند، چربی احشایی است؛ همان چربی عمیقی که اطراف اندام‌های حیاتی مثل کبد و روده‌ها جمع می‌شود. این نوع چربی، نقش مهمی در ایجاد التهاب مزمن و برهم‌زدن تعادل هورمونی دارد و به‌عنوان عامل کلیدی در افزایش خطر ابتلا به بسیاری از سرطان‌ها شناخته می‌شود.

More than 693,000 obesity-associated cancers occurred in the United States in 2021, including more than 212,000 among men and 481,000 among women.

بیش از 693,000 مورد سرطان مرتبط با چاقی در ایالات متحده در سال 2021 رخ داده است؛ که از این تعداد، بیش از 212,000 مورد در میان مردان و 481,000 مورد در میان زنان گزارش شده‌اند.

منبع:

Obesity and Cancer

چاقی باعث چه نوع سرطان‌هایی می‌شود؟

چاقی نه تنها یک عامل خطر برای بیماری‌های قلبی و دیابت است، بلکه می‌تواند زمینه‌ساز بروز انواعی از سرطان‌های جدی نیز باشد. ارتباط چاقی و سرطان، موضوعی است که پژوهش‌های علمی بسیاری آن را تأیید کرده‌اند. در ادامه به مهم‌ترین سرطان‌هایی که با چاقی در ارتباط‌اند می‌پردازیم.

1- سرطان پستان (به‌ویژه پس از یائسگی)

چربی اضافی در بدن موجب افزایش سطح هورمون استروژن می‌شود. پس از یائسگی، بافت چربی به منبع اصلی تولید استروژن تبدیل می‌شود و این افزایش هورمون می‌تواند رشد سلول‌های سرطانی پستان را تحریک کند.

مطالعات نشان می‌دهند که در زنان یائسه، افزایش شاخص توده بدنی (BMI) با بالا رفتن خطر ابتلا به سرطان پستان همراه است. مثلا افزایش 5 واحدی BMI می‌تواند خطر را تا 12% بالا ببرد. در زنان یائسه‌ی چاق، این خطر بین 20 تا 40 درصد بیشتر از زنان با وزن طبیعی است. حتی در مردان نیز چاقی می‌تواند عامل خطر سرطان پستان باشد.

همچنین التهاب مزمن ناشی از چاقی می‌تواند بافت‌های چربی سینه را درگیر کرده و خطر بروز سرطان را افزایش دهد.

2- سرطان آندومتر (پوشش داخلی رحم)

در زنان چاق، تعادل هورمونی بین استروژن و پروژسترون به هم می‌خورد و این عدم تعادل می‌تواند موجب رشد بیش‌ازحد سلول‌های آندومتر شود. در نتیجه، خطر ابتلا به سرطان رحم افزایش می‌یابد.

احتمال ابتلا به این سرطان در زنان چاق 2 تا 4 برابر بیشتر از زنان با وزن طبیعی است و در موارد چاقی شدید، این رقم به 7 برابر می‌رسد.

3- سرطان تخمدان

چاقی با افزایش التهاب مزمن و اختلال در تنظیم هورمون‌ها، می‌تواند خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهد. استروژن تولیدشده از بافت چربی و مقاومت به انسولین از عوامل موثر در این روند هستند.

4- سرطان پروستات

در مردان چاق، سطح انسولین و IGF-1 بیشتر است و این هورمون‌ها می‌توانند رشد سلول‌های سرطانی را تحریک کنند. اگرچه رابطه مستقیم بین چاقی و بروز سرطان پروستات هنوز ثابت نشده، اما چاقی می‌تواند روند پیشرفت این سرطان را تسریع کند.

5- سرطان روده بزرگ (کولورکتال)

چاقی مزمن با ایجاد التهاب، افزایش انسولین و تغییر در میکروبیوم روده می‌تواند خطر سرطان کولورکتال را افزایش دهد. افراد چاق حدود 30 درصد بیشتر از دیگران در معرض این سرطان هستند.

6- سرطان مری (آدنوکارسینوما)

ریفلاکس معده در افراد چاق شایع‌تر است و التهاب ناشی از آن می‌تواند منجر به آدنوکارسینومای مری شود. افراد دارای اضافه وزن تقریبا دو برابر و افراد به‌شدت چاق بیش از چهار برابر بیشتر در معرض ابتلا به این سرطان قرار دارند.

7- سرطان کلیه

چاقی با افزایش فشار خون و التهاب مزمن، خطر ابتلا به سرطان کلیه را افزایش می‌دهد. حتی بدون وجود فشار خون بالا، اضافه‌وزن به‌تنهایی می‌تواند خطر ابتلا به سرطان سلول‌های کلیوی را دو برابر کند.

8- سرطان پانکراس

چاقی باعث افزایش سطح انسولین و IGF-1 می‌شود که رشد سلول‌های سرطانی لوزالمعده را تحریک می‌کنند. افراد چاق بین 20 تا 50 درصد بیشتر در معرض ابتلا به این سرطان هستند.

9- سرطان کیسه صفرا

چاقی احتمال تشکیل سنگ صفرا را افزایش می‌دهد و التهاب ناشی از آن می‌تواند منجر به سرطان کیسه صفرا شود. در افراد چاق، خطر ابتلا به این نوع سرطان حدود دو برابر بیشتر از افراد با وزن نرمال است.

10- سرطان کبد

چربی تجمع‌یافته در کبد می‌تواند منجر به بیماری کبد چرب غیرالکلی و التهاب مزمن شود که زمینه‌ساز سرطان کبد است. این خطر در مردان چاق بیشتر از زنان است.

11- سرطان معده (قسمت بالایی)

چاقی باعث افزایش فشار درون شکم و ریفلاکس معده می‌شود که می‌تواند به پوشش داخلی معده آسیب زده و منجر به سرطان در قسمت بالایی معده شود.

12- سرطان تیروئید

هرچند مکانیسم دقیق ارتباط چاقی با سرطان تیروئید مشخص نیست، اما مطالعات نشان داده‌اند که افزایش BMI می‌تواند احتمال ابتلا به این سرطان را افزایش دهد.

13- مولتیپل میلوما (سرطان سلول‌های پلاسما)

چاقی ممکن است عملکرد سیستم ایمنی را مختل کرده و محیط مناسبی برای رشد سلول‌های پلاسما در مغز استخوان فراهم کند. خطر ابتلا به این سرطان در افراد چاق 10 تا 20 درصد بیشتر است.

14- مننژیوما (تومور مغزی)

اگرچه دلیل دقیق آن روشن نیست، اما به نظر می‌رسد که سطح بالای استروژن و چربی بدن می‌تواند خطر ابتلا به مننژیوما را افزایش دهد. افراد چاق تا 50 درصد بیشتر در معرض این تومور خوش‌خیم یا بدخیم قرار دارند.

موثرترین راه پیش‌گیری از ارتباط چاقی و سرطان

اگر فردی چاق هستید و از عواقب جدی آن، مانند سرطان نگران هستید وقت آن رسیده که برای کاهش وزن خود تصمیمی جدی بگیرید.

بسیاری از افراد دارای اضافه‌وزن روش‌های مختلفی را امتحان کرده‌اند، اما برای کسانی که دچار چاقی مفرط هستند (یعنی شاخص توده بدنی بالاتر از 35 دارند)، روش‌های معمول کاهش وزن اغلب ناکارآمد است. در چنین شرایطی، بهترین راه برای پیشگیری از عوارضی مانند ارتباط چاقی و سرطان، استفاده از روش‌های مؤثر و علمی مانند جراحی چاقی است.

جراحی‌های چاقی در انواع مختلفی انجام می‌شوند که نه تنها به کاهش وزن اصولی کمک می‌کنند بلکه با کاهش التهاب مزمن بدن، خطر ارتباط چاقی و سرطان را هم کاهش می‌دهند.

چاقی فقط یک عدد روی ترازو نیست؛ می‌تواند آغازگر مسیر بیماری‌های جدی مثل سرطان باشد. اگر به سلامت خود اهمیت می‌دهید، همین حالا برای یک مشاوره تخصصی با دکتر حیدری فوق تخصص جراحی چاقی، اقدام کنید تا بهترین مسیر درمانی متناسب با شرایط بدنی‌تان را پیدا کنید.

09923631169

کلام آخر

در مجموع می‌توان گفت شواهد علمی به‌روشنی نشان می‌دهند که چاقی می‌تواند یک عامل تهدیدکننده جدی برای سلامت بدن باشد که احتمال بروز بسیاری از سرطان‌ها را افزایش می‌دهد. مکانیسم‌های پیچیده‌ای مانند التهاب مزمن، اختلالات هورمونی، افزایش عوامل رشد، مقاومت به انسولین و تغییرات در متابولیسم سلولی، همگی در بالا رفتن ریسک ابتلا به سرطان در افراد چاق نقش دارند.

با توجه به ارتباط چاقی و سرطان، لازم است نظارت بیشتری بر وضعیت سلامت عمومی بدن‌مان داشته باشیم. داشتن برنامه‌هایی برای حفظ وزن سالم از طریق تغذیه متعادل و فعالیت بدنی منظم می‌تواند نقش مؤثری در کاهش احتمال ابتلا به بسیاری از سرطان‌های مرتبط با چاقی ایفا کند.

در نهایت، باید گفت که تهدید ارتباط چاقی و سرطان کاملا جدی است. این مسأله نه‌تنها سلامت فردی، بلکه آینده نسل‌های بعدی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ به‌ویژه در جامعه‌ای که آمار اضافه‌وزن در آن رو به افزایش است.

برای مطالعه بیشتر شما

How does obesity cause cancer?