آیا وزن و قد من با یک‌دیگر تناسب دارند؟ آیا من کمبودوزن یا اضافه‌وزن دارم؟ همه ما حتما حداقل یک‌بار از خود این سوالات را پرسیده‌ایم. در واقع داشتن هیکلی مناسب و سلامتی جسم برای همه ما اهمیت زیادی دارد. از طریق روش‌های زیادی می‌توان وزن را ارزیابی کرد. یکی از ساده‌ترین راه‌های بررسی وضعیت جسمی استفاده از شاخصه توده بدن یا همان بی ام آی است. بی ام آی میتواند ابزاری کاربردی برای بررسی وضعیت وزن باشد تا ما را راهنمایی کند که قدمی درست در جهت سلامتی خود برداریم. در ادامه همراه ما باشید تا به‌طور کامل به سوال بی ام آی چیست بپردازیم و بگوییم چگونه با استفاده از بی ام آی تحولی مناسب در سبک‌زندگی خود ایجاد کنید.
بی ام آی چیست؟
شاخص توده بدن یا همان بی ام آی که مخفف کلمه body mass index است، که می‌توان از آن به‌عنوان یک سنجش معتبر استفاده کرد. بی ام آی میزان چاقی بدن را مشخص نمی‌کند بلکه رابطه بین قد و وزن فرد را بررسی می‌کند تا مشخص شود آیا فرد در محدوده وزنی متناسب با قدش قرار دارد یا خیر. با استفاده از بی ام آی می‌توان فهمید وضعیت وزن فرد بر روی سلامتی‌اش چه تاثیری می‌گذارد و آیا وزنش در محدود خطرناک (اضافه‌وزن شدید یا کمبود وزن شدید) است یا خیر. البته بی ام آی تنها یک شاخص کلی به‌حساب می‌آید و برای بررسی کامل وضعیت سلامتی نیاز به انجام آزمایش‌های دیگر است. همچنین این نکته را باید در مورد bmi بدانید که این شاخصه میزان چربی‌های بدن را اندازه‌گیری نمی‌کند بلکه فقط میزان بافت چربی را با سایر بافت‌های بدن مثل عضلات مقایسه می‌کند.
Although BMI does not directly measure body fat, BMI is moderately to strongly associated with other measures that capture the amount, location, and distribution of body fat.
اگرچه BMI به طور مستقیم چربی بدن را اندازه‌گیری نمی‌کند، BMI به طور متوسط تا قوی با سایر معیارهایی که میزان، مکان و توزیع چربی بدن را نشان میدهند، مرتبط است.
منبع:
چگونه بی ام آی بدنم را محاسبه کنم؟
اولین بار که فرمول بی ام آی توسط دانشمند بلژیکی در سال 1830 ابداع شد تاکنون همان گونه است و از آن استفاده می‌شود. برای محاسبه بی ام آی فقط کافی‌ست قد وزن خود را بدانید و از طریق فرمول زیر آن را محاسبه کنید.
برای محاسبه شاخصه توده بدن شخصی خودتان بر روی ماشین حساب بی ام آی کلیک کنید.
ببین چاقی یا لاغر…؟!
برای به‌دست‌آوردن نتایج، دانستن فاکتورهایی همچون سن، جرم، قد و جنسیت اهمیت دارند. شاخص توده بدنی BMI یک ابزار غربالگری پزشکی است که نسبت قد شما به وزن بدنتان را اندازه‌گیری می‌کند تا میزان چربی بدن را به‌طور تقریبی تخمین بزند. ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی BMI را با استفاده از وزن بر حسب کیلوگرم تقسیم بر مجذور قد بر حسب متر اندازه‌گیری می‌کنند در اکثر افراد،BMI با چربی بدن مرتبط است (هر چقدر این عدد مقدار بالاتری داشته باشد ممکن‌ست به‌همان اندازه چربی شما بالا باشد) اما در برخی موارد بی ام آی زیاد هم دقیق نیست و به تنهایی نمی‌تواند وضعیت سلامتی را بررسی کند.
بی ام آی چه چیزهایی را به من نشان نمی‌دهد؟
بی ام آی میتواند به‌طور صحیح وضعیت وزنی را بررسی کند اما در واقع نمی‌تواند تمام جنبه‌های سلامتی را در نظر گرفته و برای بررسی سلامتی باید مواردی مثل درصد چربی بدن، توزیع چربی و سطح فعالیت بدنی مورد بررسی قرار بگیرند. در واقع می‌توان گفت بی ام آی دارای معایبی است؛ مثلا در این روش به استخوان‌بندی و بافت عضله‌های بدن اهمیت داده نمی‌شود. جرم یک کیلو عضله با یک کیلو چربی یکسان است ولی حجم عضله کمتر و چگالی آن از چربی بیشتر می‌باشد. به‌طور کلی بی ام آی نمی‌تواند موارد زیر را ارزیابی کند.
1- ترکیب چربی و عضله
بی ام آی نمی‌تواند تفاوت بین چربی و عضله را تشخیص بدهد. افرادی مثل ورزشکاران به‌دلیل داشتن عضلات زیاد BMI بالایی دارند در صورتی که بدن‌شان دارای درصد چربی پایینی است. در بعضی از موارد ممکن‌ست فرد دارای بی ام آی در محدوده نرمال باشد ولی درصد چربی بالایی در بدنش داشته باشد.
2- اشباع چربی در بدن
BMI نمی‌تواند بررسی کند که کدام ناحیه از بدن شما دارای چربی بیشتری است و محل تجمع این چربی‌ها دقیقا کجاست. مثلا چربی‌های اطراف شکم میتواند عامل تهدیدکننده‌ای برای سلامتی باشند ولی BMI نمی‌تواند وجود آن را بررسی کند.
3- استخوان‌ها
استخوان‌ها بخشی از وزن انسان را تشکیل میدهند. افرادی که دارای استخوان‌های بزرگ و سنگین هستند ممکن‌ست BMI آن‌ها بالا باشد در صورتی که چربی زیادی در بدن‌شان نداشته باشند. از طرفی برخی از افراد که استخوان‌های سبک‌تری دارند ممکن‌ست عدد BMI آن‌ها نرمال باشد در صورتی که شاید دچار اضافه‌وزن باشند.
4- بررسی وضعیت جسمی
خیلی از افرادی که فکر می‌کنند بی ام آی نرمالی دارند ممکن‌ست در معرض بیماری‌هایی مثل کلسترول بالا، فشارخون، دیابت و بیماری‌های قلبی باشند. در واقع برای مطمئن‌شدن از وضعیت سلامتی تنها نمی‌توان به عدد BMI بسنده کرد. بهم‌ریختگی هورمونی میتواند بر وزن تاثیری زیادی داشته باشد که BMI نمی‌تواند آن را بررسی کند.
5- سن و جنسیت
BMI میتواند در افراد با توجه به سن و جنسیت معنای متفاوتی داشته باشد. مثلا افراد مسن معمولا دارای چربی زیادی هستند و عضلات آن‌ها کاهش می‌باید ولی ممکن‌ست از BMI خوبی برخودار باشند. زنان و مردان در میزان بافت چربی و محل تجمع آن با هم تفاوت‌هایی دارند.
Similarly, an elderly and frail individual person may be in the normal weight category when they have little muscle mass and a high percentage of body fat.
به طور مشابه، یک فرد مسن و ضعیف ممکن است در رده وزنی نرمال قرار گیرد که توده عضلانی کمی داشته باشد و درصد بالایی از چربی بدن داشته باشد.
منبع:
دسته‌بندی bmi چیست؟
بی ام آی دارای دسته‌بندی‌هایی است که میتواند درک بهتری نسبت به وضعیت وزن بدهد و به‌طور کلی وضعیت سلامتی فرد را با توجه به وزنش ارزیابی کند. البته برای بررسی دقیق و کامل سلامتی باید با پزشک مشورت کرد و معیارهای دیگر مورد بررسی قرار بگیرد.
اگر نسبت به سلامتی و وزن‌تان دغدغه‌مند هستید و فکر می‌کنید وزن‌تان در محدوده سالم قرار ندارد هماکنون تماس بگیرید تا تیم متخصصان تغذیه ما با بررسی بی ام آی، شما را راهنمایی کنند و محدوده وزنی‌تان را مورد بررسی قرار دهند.
دامنه‌های بی ام آی میتواند تعیین کند که محدوده وزنی شما در کجا قرار دارد. با نگاهی به جدول زیر می‌توانید بفهمید که وضعیت وزن‌تان چگونه است.
| عدد BMI | وضعیت |
| کمتر از 18.5 | کمبود وزن |
| بین 18.5 تا 24.9 | وزن طبیعی |
| بین 25 تا 29.9 | اضافه‌وزن |
| بیشتر از 30 | چاقی |
| بین 30 تا 34.9 | چاقی درجه 1 |
| بین 35 تا 39.9 | چاقی درجه 2 |
| بیشتر از 40 | چاقی درجه 3 (چاقی مفرط) |
چند نکته که باید در مورد دسته‌بندی‌های بی ام آی بدانید
نکته 1
به‌طورکلی کسانی که بی ام آی آن‌ها از ۱۸.۵ کمتر باشد دارای کمبود وزن شدید هستند و از سوءتغذیه رنج می‌برند. محدوده سالم وزن از نظر bmi بازه بین 18.5 تا 24.9 است و افرادی که شاخصه توده بدن‌شان بالاتر از 25 می‌شود دارای اضافه‌وزن هستند. البته اضافه‌وزن دارای درجه‌های مختلفی است که هر چقدر شدت آن بیشتر باشد میتواند سلامتی را بیشتر مورد تهدید قرار بدهد.
نکته 2
در محاسبه بی ام آی تفاوتی بین زن و مرد وجود ندارد البته همان‌طور که گفته شد از نظر محل تجمع بافت چربی با هم تفاوت‌هایی دارند ولی به‌طورکلی ارزیابی bmi برای زنان و مردان یکسان است.
نکته 3
در بررسی بی ام آی کودکان و نوجوانان جنسیت اهمیت پیدا می‌کند و پزشک کودک با توجه به جنسیت bmi را ارزیابی کرده؛ البته این نکته مهم را نباید فراموش کرد که با گذشت زمان چربی در بدن کودکان افزایش پیدا می‌کند. عدد بی ام آی کودکان مانند بزرگسالان است. یعنی کودکان و نوجوانانی که عدد bmi آن‌ها از 18.5 کمتر می‌شود از کمبود وزن رنج می‌برند، بین 18.5 تا 24.9 در محدوده وزن طبیعی هستند و بیشتر از 25 یعنی کودک یا نوجوان دارای اضافه‌وزن است.
نکته 4
ارزیابی بی ام آی برای سالمندان مانند بزرگسالان است ولی این نکته مهم را نباید فراموش کرد که در پیری (بالای 60 سال) عضلات بدن زودتر تحلیل می‌روند و جای آن‌ها را چربی‌ها می‌گیرند.
نکته 5
bmi افراد ورزشکار با افراد عادی میتواند خیلی متفاوت باشد. معمولا bmi ورزشکاران بالاست چون دارای مقدار زیادی عضله هستند.
نکته 6
بی ام آی زنان باردار دقیق نیست چون هر ماه وزن آن‌ها تغییر پیدا می‌کند در نتیجه bmi نمی‌تواند شیوه صحیحی برای بررسی سلامتی آن‌ها باشد.
ارزیابی سلامتی با بررسی بی ام آی
در بی ام آی افراد عادی دو حالت وجود دارد که میتواند نشان‌دهنده یک مشکل جسمی باشد. در واقع اگر نتیجه عدد بی ام آی این باشد که شما دچار اضافه‌وزن یا کمبود وزن هستید میتواند زنگ هشداری باشد که دچار مشکلی در سلامتی خود هستید و باید به پزشک متخصص برای بررسی دقیق مراجعه کنید.
اگر دچار کمبود وزن یا اضافه وزن هستید و نسبت به وضعیت جسمی‌تان دغدغه دارید پس هماکنون تماس بگیرید تا مشاوران تغذیه ما بی ام آی‌تان را کامل بررسی کنند و بهترین شیوه درمان را به شما معرفی کنند. جهت مشاوره رایگان با شماره زیر تماس بگیرید.
در ادامه دو حالت خطرناک برای سلامتی طبق bmi را بررسی کرده‌ایم.
کمبود وزن یا همان بی ام آی پایین
افرادی که عدد bmi آن‌ها کمتر از 18.5 است یعنی دارای کمبود وزن هستند. البته کمبود وزن فقط از طریق بی ام آی مشخص نمی‌شود و برای تشخیص اصولی نیاز به انجام آزمایش‌های دیگر هم است. به‌طورکلی علت کمبود وزن میتواند سوءتغذیه، بیماری‌های مزمن مثل سرطان، مشکلات روانی و هورمونی باشد. کمبود وزن میتواند پیامد‌های بسیار مخربی برای سلامتی داشته باشد و باید هر چه سریع‌تر آن را درمان کرد. موثرترین درمان برای این بیماری مراجعه به پزشک متخصص است. پزشک با انجام یک‌سری از آزمایش‌ها میتواند علت را فهمیده و بهترین درمان را با توجه به شرایط بیمار ارائه بدهد. درمان خودسرانه و جذب کالری بالا بدون نظارت پزشک میتواند آسیبی بیشتر به بدن وارد کند.
به‌طور کلی کمبود وزن، نبود ویتامین‌ها و مواد مغذی به‌اندازه کافی میتواند باعث بروز بیماری‌های جدی شود و از طرفی سیستم ایمنی را به‌شدت ضعیف کند.
اضافه‌وزن یا همان بی ام آی بالا
چاقی یا اضافه‌وزن زمانی به‌وجود می‌آید که عدد بی ام آی بالاتر از 25 باشد. هر چقدر که این عدد بالاتر برود میزان چاقی بیشتر می‌شود و میتواند بسیار خطرناک باشد. خطرناک‌ترین نوع چاقی، چاقی درجه سه است که عدد بی ام آی آن بیشتر از 40 می‌شود. افرادی که مبتلا به چاقی هستند باید منتظر ظهور بیماری‌های جدی باشند. افراد چاق معمولا به بیماری زیر مبتلا می‌شوند.
- بیماری قلبی و عروقی
- دیابت نوع دو
- آپنه خواب
- بیماری‌های مفاصل مثل آرتروز
- سرطان
- مشکلات روانی مثل افسردگی
- اختلالات گوارشی مثل سنگ کیسه صفرا
- فشارخون بالا
- سکته مغزی
بهترین درمان برای چاقی مراجعه به پزشک و انجام رژیم‌های مناسب تغذیه‌ای است. البته افرادی که مبتلا به چاقی مفرط هستند معمولا عمل‌های لاغری میتواند شیوه‌ای موثرتر برای درمان‌شان باشد. این نکته مهم را فراموش نکنید که پزشک باید سبک درمان را انتخاب کند. اگر به چاقی مبتلا هستید باید هر چه سریع‌تر اقدامی جدی برای درمان خود انجام بدهید.
دانستیم که
Bmi یکی از روش‌های ارزیابی وزن است که میتواند نقش مهمی در بررسی قسمتی از سلامتی داشته باشد. در این مقاله سعی کردیم به سوال بی ام آی چیست به‌طور واضح پاسخ بدهیم. اگر دوست دارید نسبت به سلامتی وضعیت جسمی‌تان اطمینان حاصل کنید همین الان بی ام آی خود را محاسبه کنید. این نکته مهم را نباید فراموش کنید که بی ام آی تنها یک روش ارزیابی است و نمی‌تواند تمام جنبه‌های سلامتی را به‌طور کامل بررسی کند. اگر عدد بی ام آی شما در محدوده نرمال قرار نداشت باید از همین الان به‌فکر تغییری جدی در سبک زندگی خود باشید!
سوالات متداول
1- آیا بی ام آی میتواند خطرات سلامتی را پیش‌بینی کند؟
بله؛ بی ام آی می تواند تا حدودی بیماری‌هایی مثل چاقی یا کمبود وزن را پیش‌بینی کند البته برای بررسی دقیق‌تر نیاز به انجام آزمایش‌های بیشتری است.
2- چه عواملی میتواند بی ام آی را تحت‌تاثیر قرار دهد؟
ژنیتک، سبک تغذیه‌ای، ابتلا به بیماری‌های مزمن، انجام فعالیت‌های بدنی، مصرف داروها و وضعیت سلامت روان میتواند بر عدد بی ام آی تاثیر زیادی داشته باشد.
3- آیا بی ام آی برای همه افراد یکسان است؟
خیر بی ام آی برای گروه‌های سنی مختلف و با جنسیت‌های متفاوت میتواند معنای متفاوتی داشته باشد.
4- تفاوت بین بی ام آی و درصد چربی بدن چیست؟
درصد چربی مقدار چربی را در کل بدن اندازه‌گیری کرده و از ابزارهای اندازه‌گیری متفاوتی استفاده می‌کند. بی ام آی ارزیابی وزن نسبت به قد فرد است و از فرمولی ساده برای محاسبه آن استفاده می‌شود. به‌طورکلی درصد چربی میتواند اطلاعاتی دقیق‌تر نسبت به وضعیت سلامتی بدهد.
برای مطالعه بیشتر شما
What is body mass index (BMI)?
What is Body Mass Index (BMI)?